عنوان مقاله :
سیر کاغذسازی در دوران اسلامی
تعداد بازدید :
631
تاریخ درج مقاله :
جمعه 22/05/1400 ساعت 21:48
یکی از مهم ترین جلوه های فرهنگ و تمدن بشری بی شک کاغذ است. نقشی که کاغذ در زندگی، فرهنگ، و دانش بشری ایفا کرد بسیار بااهمیت است. قبل از ساخت از کاغذ، فراگیری علم و دانش محدود به طبقه خاصی از جامعه بود. زیرا مواد نوشتاری قبل از اختراع کاغذ به علت گران بودن، تولید کم و حمل و نقل سخت امکان این را نمی داد که طبقات مختلف بتوانند به علوم مختلف روی بیاورند. اما قبل از ساخت کاغذ مردم از چه چیز برای نوشتن استفاده می کردند؟
مراحل ساخت پارشمن به این صورت بود که ابتدا پرز و موهای زائدی که در پوست وجود داشت را جدا می کردند سپس آنها را با آب شستشو می دادند و بعد روی تخته چوبی پهن می کردند تا خشک شود. طبیعی بود که رقابت شدیدی در آن دوران بین کاغذ و دیگر مواد نوشتاری، از جمله پاپیروس و پارشمن، وجود داشت و محتمل است که مسلمانان هنوز پاپیروس یا پارشمن را به دلیل ماندگاری آن بر کاغذ، خصوصا برای کتابت قرآن، ترجیح میدادند. اما با گسترش صنعت کاغذ و ساخت کارگاه های کاغذ سازی در دمشق و بغداد و همچنین به دلیل سبک و نرم بودن و حمل آسان آن با تعداد زیاد، باعث شد در قرن چهارم کاغذ جایگزین خوبی برای دیگر مواد نوشتاری شود. خراسان بزرگ نیز هم به عنوان اولین منطقه ای که در آن فن کاغذسازی رونق گرفت (سمرقند)، هم به دلیل مرکزیتز حکومت طاهریان و سامانیان و نیز تلاشی که امیران این سلسله برای گسترش کاغذ انجام دادند. یکی از مهم ترین مناطق تولید کاغذ به حساب می آمد. طرز تهیه کاغذ به شیوه سنتی به این شکل بود که گیاه نی را در آب خیس می کردند، مرطوب کردن آن باعث می شود که باد کند سپس با دست یا پوب ورز می دادند. بعد زیر آفتاب پهن می کردند تا خشک شود. یک نوع کاغذ مرغوب نیز در اصفهان قرن سیزدهم تولید می شود که به "چهاربغل" معروف بود.
