۷۰ درصد نوشت افزار‌های موجود در بازار ایرانی است

نوشت‌افزار ایرانی‎اسلامی با ارائه کالا‌هایی که محتوای ایرانی اسلامی دارند توانسته در یک دهه گذشته سهم قابل توجهی از بازار کشور را در دست بگیرد؛ هرچند در دو سال گذشته تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مراکز آموزشی با افت و خیز‌های فراوانی مواجه شد، اما پیش‌بینی کارشناسان آن است که این صنعت پس از گذر از این مرحله بحرانی، می‌تواند در ادامه مسیر به یکی از محصولات پربازده در حوزه اقتصاد فرهنگ تبدیل شود. این موضوع بهانه‎ای شد تا «حمایت» با «محمد یقینی» مدیرعامل مجمع نوشت‎افزار ایرانی اسلامی به گفتگو بنشیند.

یکی از صنایعی که به دلیل تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی آسیب جدی دید، بازار نوشت‌افزار بود. تقریبا سال گذشته تولیدات این بازار به یک سوم سال ۹۸ تقلیل پیدا کرد. در برخی از محصولات مثل کیف وجامدادی میزان تولید حتی یک دهم کاهش داشت، این شرایط برای سال ۱۴۰۰ هم تکرار و حتی از ۱۰ درصد هم کمتر شد. در واقع ادامه روند تعطیلی مدارس و اعلام زمان بازگشایی از آذرماه سبب شد که شور و شوقی در بازار نوشت افزار نداشته باشیم. باید توجه داشت که یکی از مهمترین زمان‎های رونق بازار نوشت‌افزار اواخر شهریور و در واقع به دلیل شور و شوق بازگشایی مدارس است که طی دوسال اخیر اتفاق نیافتده است.

بازگشایی مدارس در آذرماه هم اتفاق جدی را در این بازار رقم نزد. می‌توان گفت که شاید زیر ۱۰ درصد اثرگذار بود و اصلا محسوس نبود.

داستان کاغذ بحث چندجانبه دارد؛ ما اصلا کاغذ یارانه‌ای در حوزه نوشت‎افزار نداریم. کاغذ یارانه‌ای صرفا برای ناشران و مطبوعات در نظر گرفته شده است. اما ذکر این نکته ضروری است که به هرحال تولیدکنندگان نوشت‎افزار نیز سهم جدی از مصرف کاغذ دارند، اما یارانه‌ای در این خصوص دریافت نمی‎کنند. آن‌ها کاغذ مورد نیازشان را بر حسب قیمت بازار و میزان عرضه و تقاضا تهیه می‌کنند. متاسفانه بعد از این همه سال ما مدیریت مناسبی بر روی داستان کاغذ نداریم. مدت‌ها این موضوع دست وزارت صمت بود و حالا هم چندسالی است که به دست وزارت ارشاد افتاده است. بعد از این همه سال در موضوع واردات کاغذ هنوز مشکلات رانت و مافیاگری مطرح است. آنچه که عیان است اینکه شاهد یک انفعال جدی در بازار کاغذ هستیم. سمت و سوی دیگر ماجرا هم بحث تعطیلی کارخانجات تولید کاغذ داخلی است. این موضوع جدی و استراتژیک است. میزان مصرف کاغذ در ایران، آمار و اعداد جدی را نشان می‏دهد؛ مصرف اداری، مصرف تحریر، مطبوعات، کتاب و...، ولی متاسفانه صدرصد کاغذ تحریر سفید (مطابق با ذائقه مخاطب) واراداتی از کشور‌هایی مانند چین، اندونزی، هند و یا بخشی از آن هم از اروپا و کشور پرتغال است. در کل کارخانجات تولیدکننده کاغذ ما، کاغذ غیرسفید تولید می‎کنند که برای تولیداتی مانند مقوا و پاکت و.. مناسب است. الحمدالله با تحرکاتی که در ساختار دولت و به ویژه وزارت ارشاد صورت گرفته وحتی نهاد ریاست جمهوری هم پیگیر آن است، عزم‎ها جزم شده تا کارخانجات تولید کاغذمان دوباره فعالیت موثر خود را آغاز کنند. کارخانه‌های فارس و خوزستان و. در حال فعالیت برای راه اندازی خط تولید کاغذ سفید هستند تا ان شاءالله بخشی از مشکلات با تولید داخلی رفع، قیمت کاغذ در بازار کنترل و همین طور بحث اشتغالزایی و تولید ملی و جلوگیری از خروج ارز محقق شود. مورد مهم دیگر اینکه با استفاده از کاغذ تولید داخل می‌توان بحث صادرات نوشت افزار ایرانی به ویژه دفتر را به سایر کشور‌ها بالاخص کشور‌های همسایه را هم اجرایی کرد، زیرا از سال ۹۴ که بحث ارز دولتی برای کاغذ مطرح شد صادرات محصولات کاغذی ممنوع شد.

خیلی آمار‌ها دقیق نیست. تا قبل از شیوع کرونا رقم معاملات بازار نوشت افزار ۸ هزار میلیارد تومان بود که حدود ۶۰ درصد آن واردات و باقی آن تولید داخل بود. در این ۲ سال اخیر به دلیل برخی تغییرات صورت گرفته، تقریبا این کفه، ۵۰-۵۰ شده است. در محصولات دانش‎آموزی یعنی لوازم التحریر دانش‎آموزی، بالای ۷۰ درصد محصولات بازار، تولیدات داخلی است؛ خصوصا در اقلام اصلی مثل خودکار و مداد وپاک کن ومحصولات کاغذی و محصولات پلیمری، کیف و جامدادی... محصولاتی هستند که بالای ۸۰ درصد مصرف و تولیدشان داخلی است.

در دوسال کرونایی، ایجاد کارگاه جدید در واقع حداقلی بود، اما در خصوص تعطیلی سایر کارگاه‏‌ها باید گفت که یک کارگاه‏هایی نیمه تعطیل شدند و یا شیفت‎های کاری را کمتر کردند. برخی هم مجبور به تعدیل نیرو شدند؛ هرچند غالب تولیدکنندگان سعی می‎کردند کارگاه خود را حفظ کنند و مجموعه‏شان به تعطیلی کشیده نشود، اما کمتر کسی ریسک کرد و وارد این حوزه شد. ما پیش از شیوع کرونا، تقریبا پیش‎بینی می‎کردیم که در ۲ سال، حجم جدی از محصولاتی که مشابه داخلی نداشته است را تولید کنیم تا به سبد محصولات ایرانی اضافه شوند، ولی به خاطر شرایط بازار و البته زمانبری تولید محصول جدید به دلیل راه اندازی خط تولید آن و فقدان سرمایه مناسب این امر میسر نشد. اگر شرایط کرونا پیش نمی‏آمد در بازار ما الان روان نویس، لاک غلط گیر ومحصولات اداری مثل قیچی و... حتما تولید داخلی شده بودند.

صادرات موردی همیشه بوده و هست، اما باید بتوانیم در عمل صادرات پایداری داشته باشیم تا نتیجه بخش باشد. در موضوع صادرات نوشت‎افزار، بحث محتوایی بسیار مهم است. در این حوزه، موضوع فعال شدن اتاق‎های بازرگانی مشترک با کشور‌ها و در واقع آشنایی تجار با یکدیگر می‎تواند در این امر موثر باشد. ما باید قدرت رقابت با قطب‎های نوشت‎افزار دنیا مثل چین و هند را داشته باشیم؛ در این بازار رقابتی باید مزیت کیفی و مزیت قیمتی را در نظر گرفت. در کنار آن بحث حمل و نقل، بحث انتقال پول (که الان یکی ازمشکلات اصلی است) و ... اهمیت ویژه‌ای دارد.