مصاحبه با مهدی سلیمانی عضو مجمع ناشران

مهدی سلیمانی، قائم مقام مجمع ناشران انقلاب اسلامی، در مصاحبه‌های اخیر خود به تفصیل درباره وضعیت تولید کاغذ در ایران و چالش‌ها و فرصت‌های آن سخن گفته است. مهم‌ترین نکات از دیدگاه او عبارتند از:

اهمیت و استراتژیک بودن تولید کاغذ:

* سلیمانی تاکید می‌کند که کاغذ در کشورهای دارای ریشه‌های تمدنی، همواره کالایی جدی و استراتژیک محسوب می‌شده است.

* او به تاریخچه تولید کاغذ در ایران از زمان امیرکبیر اشاره می‌کند که دانشجویان برای یادگیری صنعت کاغذسازی به روسیه فرستاده شدند و کارگاه‌هایی در تبریز، اصفهان و دیگر شهرها ساخته شد. این نشان می‌دهد که مساله کاغذ از دیرباز برای دلسوزان کشور مهم بوده، چرا که بسترساز انتقال علم و آگاهی است.

* سلیمانی همچنین به تاکیدات رهبری در مورد راهبردی بودن صنعت کاغذ اشاره می‌کند که آن را "زیرساخت صنایع فرهنگی" و شبیه به "صنعت مادر" مانند فولاد می‌دانند. هدف باید خودکفایی در تولید کاغذ با قیمت ارزان، بهینه و کیفیت بالا باشد.

وضعیت کنونی تولید کاغذ در ایران:

* وارداتی بودن خمیر کاغذ: سلیمانی صراحتاً اعلام می‌کند که کسی ادعا نکرده خمیر کاغذ داخلی است و به دلیل شرایط محیط‌زیستی، واردات خمیر کاغذ الزامی است. بنابراین، صددرصد تولید کاغذ در ایران داخلی نیست.

* کیفیت کاغذ تولید داخل: به گفته سلیمانی، کاغذی که در ایران تولید می‌شود، اگرچه هنوز بهترین کیفیت در جهان را ندارد، اما از کیفیت متوسط جهانی برخوردار است و باید با استمرار تولید، کیفیت آن افزایش یابد.

* سود پایین تولید کاغذ تحریر: وی معتقد است که سود تولید کاغذ تحریر پایین است و به همین دلیل، بخش خصوصی تمایلی به تولید آن ندارد و ترجیح می‌دهد از خمیر کاغذ برای تولید کالاهای دیگر مانند ظروف یکبار مصرف استفاده کند.

* ظرفیت تولید داخلی: سلیمانی اشاره می‌کند که سه کارخانه اصلی شامل کارخانه مازندران (دولتی)، زاگرس (خصوصی) و سبز خوزستان (حاکمیتی) می‌توانند دست‌کم ۳۰ تا ۴۰ درصد نیاز ناشران را تامین کنند.

* نیاز آموزش و پرورش: یکی از مسائل مطرح شده، واردات ۶۰ هزار تن کاغذ توسط آموزش و پرورش است. سلیمانی این اقدام را "اشتباه بزرگی" می‌داند و اظهار می‌کند که آموزش و پرورش با نادیده گرفتن وجوه فرهنگی و مسائل مربوط به اشتغال کارگران، به سمت واردات رفته است. او با رد ادعای کیفیت پایین کاغذ مازندران برای کتاب‌های درسی، می‌گوید که از نزدیک شاهد استفاده دانش‌آموزان از این کاغذ بوده و مشکلات مطرح شده دقیق نیست.

چالش‌ها و راهکارها:

* ناترازی انرژی: یکی از چالش‌های مهم در تولید کاغذ، ناترازی در تامین برق است که تولید را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

* حمایت از تولید داخلی: سلیمانی از سیاست‌های دولت سیزدهم در حمایت از صنایع داخلی برای تولید کاغذ قدردانی می‌کند که منجر به بازگشت کارخانه‌هایی مانند مازندران به چرخه تولید شده است.

* رقابت با واردات: با وجود پیشرفت‌ها در تولید کاغذ تحریر در دولت سیزدهم و تامین بخش قابل توجهی از نیاز داخلی (حدود ۸۰ هزار تن از ۲۰۰ هزار تن مصرف سالانه)، همچنان حدود ۶۰ درصد کاغذ مورد نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود. سلیمانی بر لزوم جلوگیری از رانت‌های جدید و ادامه حمایت از تولید داخلی تاکید دارد.

* کیفیت کاغذهای فانتزی و گلاسه: ایران در تولید انواع مقوا، کارتن و ورق رشد خوبی داشته، اما در کاغذهای فانتزی و گلاسه هنوز به کیفیت مورد نظر چاپخانه‌ها و مصرف‌کنندگان نرسیده است.

* نیاز به سرمایه‌گذاری در مواد اولیه: با توجه به خشکسالی و کمبود منابع چوبی، سلیمانی بر لزوم سرمایه‌گذاری در طرح‌های دانش‌بنیان برای تولید کاغذ، از جمله کاشت درختان سازگار با شرایط جغرافیایی کشور و توسعه جنگل‌کاری تاکید می‌کند.

در مجموع، مهدی سلیمانی بر اهمیت استراتژیک تولید کاغذ در ایران، پیشرفت‌های اخیر در این حوزه با وجود چالش‌هایی مانند وارداتی بودن خمیر کاغذ و سود پایین تولید کاغذ تحریر، و لزوم حمایت قاطع دولت برای رسیدن به خودکفایی و افزایش کیفیت تاکید دارد.