ویژگی های خط تذهیب چیست؟

"تذهیب هنری که جادو، زیبایی، شکوه و درخشش را به صفحات کتاب‌های خطی می‌بخشد"

تذهیب در لغت به معنای زراندود کردن و طلاکاری است و در اصطلاح هنر کتاب‌آرایی، به مجموعه نقش و نگارهایی گفته می‌شود که با طلا و رنگ‌های مختلف، در حاشیه، سرلوحه، و لا‌به‌لای متون کتاب‌های خطی اجرا می‌شود. این هنر قدمتی دیرینه در ایران دارد و اوج شکوفایی آن را می‌توان در دوران تیموری و صفوی مشاهده کرد. تذهیب تنها یک تزئین ساده نیست، بلکه آمیزه‌ای از هنر، فلسفه و دقت است که به هر نسخه خطی روحی تازه می‌بخشد.

"ویژگی‌ها و عناصر تذهیب"

تذهیب‌کار یا مُذَهّب، با الهام از طبیعت و اشکال هندسی، طرح‌هایی پیچیده و در عین حال موزون خلق می‌کند. عناصر اصلی تذهیب عبارتند از:

* طلا: مهم‌ترین و شاخص‌ترین عنصر تذهیب، استفاده از طلای ناب است. طلا را به صورت پودر درآورده و با چسب مخصوص (مانند سریشم) مخلوط می‌کنند تا برای نقاشی آماده شود. درخشش طلا، جلوه‌ای بی‌نظیر به صفحات می‌بخشد و نمادی از نور و الوهیت در هنر اسلامی است.

* رنگ‌ها: علاوه بر طلا، از رنگ‌های معدنی و گیاهی با کیفیت بالا مانند لاجورد (آبی سیر)، شنگرف (قرمز)، سبز زمردی و سفیدآب (سفید) استفاده می‌شود. این رنگ‌ها به دقت ترکیب شده و لایه‌لایه بر روی طرح‌ها اعمال می‌شوند تا عمق و پویایی ایجاد کنند.

* طرح‌ها و نقوش: نقوش تذهیب بسیار متنوع هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:

* اسلیمی: طرح‌های پیچ در پیچ و حلزونی شکل که از ریشه و ساقه گیاهان الهام گرفته شده‌اند و نمادی از رشد و حرکت هستند.

* ختایی: نقوش گل و برگ‌های فانتزی که از گل‌های واقعی الهام گرفته شده‌اند اما به صورت انتزاعی و با جزئیات فراوان طراحی می‌شوند.

* گره چینی: طرح‌های هندسی پیچیده که با خطوط متقاطع و شبکه‌ای شکل ایجاد می‌شوند و نمادی از نظم کیهانی هستند.

* شمسه: طرح‌های دایره‌ای یا ستاره‌ای شکل که معمولاً در ابتدای کتاب یا فصل‌ها قرار می‌گیرند و نمادی از خورشید و نور الهی هستند.

* ابزار کار: ابزارهای اصلی تذهیب شامل قلم‌موهای بسیار ظریف (از موی سمور یا گربه)، مهره‌های عقیق یا شیشه برای براق کردن طلا (پس از خشک شدن)، و انواع پرگار و شابلون برای ترسیم دقیق طرح‌ها هستند.